Przepisy określane mianem ustawy antyspreadowej nałożyły na banki nowe obowiązki. Instytucje finansowe musiały od tego momentu precyzyjnie przedstawiać zasady oraz terminy dotyczące sposobu ustalania kursów walut. Oznacza to, że banki były zobligowane do jasnego wskazywania, według jakich reguł wyliczane są wartości widniejące w tabelach kursowych. Co więcej, wprowadzono możliwość spłaty kredytu bezpośrednio w walucie obcej, czyli w CHF.
Kiedy weszła w życie ustawa antyspreadowa?
Nowelizacja Prawa bankowego oraz innych ustaw, znana jako ustawa antyspreadowa, zaczęła obowiązywać 26 sierpnia 2011 roku. Senat przyjął jej treść bez żadnych poprawek. Najważniejsze zmiany wprowadzono do art. 69 Prawa bankowego, dodając dwa nowe ustępy.
Co zmieniło się w prawie bankowym?
Nowelizacja z 2011 roku pozwoliła kredytobiorcom na regulowanie rat kredytowych bezpośrednio w walucie obcej. Spread, który wcześniej pobierały banki, został zastąpiony kosztem związanym z zakupem waluty u zewnętrznego dostawcy. Nie rozwiązało to jednak całkowicie problemów frankowiczów, a banki wymagały podpisania aneksów do istniejących umów.
Kolejna zmiana dotyczyła art. 69 ust. 2 pkt 4a. Banki zostały zobowiązane do szczegółowego opisywania zasad ustalania kursów walut, które wpływały na wysokość kredytu, transz oraz rat. W praktyce jednak instytucje finansowe często obchodziły ten obowiązek, stosując nieprecyzyjne zapisy, które pozwalały im nadal dowolnie interpretować sposób ustalania kursów.
Aneks a możliwość pozwania banku
Wielu kredytobiorców zastanawia się, czy podpisanie aneksu zgodnego z ustawą antyspreadową odbiera im możliwość wystąpienia przeciwko bankowi z pozwem o unieważnienie umowy. Sąd Najwyższy w uchwale z 20 czerwca 2018 r. (III CZP 29/17) wskazał, że ocena ważności umowy powinna być dokonywana w oparciu o jej pierwotne brzmienie. Oznacza to, że nawet po podpisaniu aneksu frankowicze nadal mogą dochodzić swoich praw przed sądem.
Jakie skutki dla frankowiczów miała ustawa antyspreadowa?
Nowelizacja wprowadziła większą przejrzystość w zakresie kursów walutowych i salda kredytu. Dotychczas banki mogły w istotny sposób wpływać na wysokość rat oraz całkowitego zadłużenia kredytobiorców. Od 2011 roku wielu frankowiczów zaczęło spłacać swoje zobowiązania bezpośrednio w CHF, co ograniczyło zyski banków i pozwoliło kredytobiorcom zaoszczędzić na spreadzie.
Jak na ustawę patrzą banki i sądy?
Banki twierdziły, że ustawa antyspreadowa naprawiła wcześniejsze umowy kredytowe. Sądy konsekwentnie odrzucały jednak to stanowisko, wskazując, że sama nowelizacja nie zmieniała zapisów zawartych w umowach i nie mogła „uzdrowić” nieważnego stosunku prawnego. Umowa wadliwa od początku pozostaje nieważna, niezależnie od późniejszych zmian w prawie.
Podsumowanie
Ustawa antyspreadowa z 2011 roku była krokiem w stronę większej transparentności w relacjach banków z kredytobiorcami, ale nie rozwiązała wszystkich problemów frankowiczów. Nadal możliwe jest unieważnienie umowy frankowej w sądzie, nawet jeśli kredytobiorca podpisał aneks. Dlatego osoby posiadające kredyty frankowe powinny dokładnie przeanalizować swoje umowy i w razie wątpliwości skonsultować się z prawnikiem.